Cứ vào ngày 31 tháng 10 hàng năm, thì hàng nghìn trẻ em Mỹ đổ ra đường trong những trang phục truyền thống, chơi các trò lừa nhau, đục khoét quả bí ngô, đớp táo. Vậy thì phong tục độc đáo này bắt nguồn từ đâu?
 |
Câu chuyện ngày lễ halloween
|
Halloween bắt nguồn từ nước Xen-Tơ, Celt ( Celt là quốc gia cổ xưa thuộc tây Âu) . Tại đây vào ngày 31.10 người dân làm lể "Samhain" để giả từ mùa hè. Cũng như theo lịch người Xen-Tơ năm mới bắt đầu vào ngày 1.11 và cũng vào ngày này người ta làm lể kỷ niệm Các Thánh để tưởng nhớ đến người đã khuất và linh hồn của họ. Đêm trước ngày lể Các Thánh được gọi tại Celt là "All Hallows Eve".
Vào tối "All Hallows Eve" 31. 10, người Xen-Tơ làm 2 lể cùng 1 lượt. Cám ơn Thánh mặt trời đã cho vụ mùa tốt đẹp cùng đồng thời xua đuổi những bóng ma quỷ dử. Người Xen Tơ cho rằng đêm giao thừa giữa năm củ và năm mới có nhiều yêu thuật đặc biệt, nó có thể mở được cánh cửa của thế giới giữa sự sống và cái chết. Người đã mất trở lại nhà để tìm kiếm cảnh ấm cúng cùng tình gia đình. Do đó rất nhiều người đặt trước cửa nhà sửa và mật ong cho người chết trở về thăm nhà.
Ngoài ra những con quỷ dử cũng muốn xâm nhập vào nhà trong đêm này, do đó người ta phải trang hoàng nhà cửa thật xấu xí, người thì ăn mặc áo quần thật dơ bẩn để cho quỷ dử thấy đó mà sợ hải để cho họ được yên thân.
Để có đủ thức ăn cho người khuất mặt trở về thăm, người ta đi đến từng nhà để xin thêm thức ăn. Lúc đi xin thức ăn vì vào buổi tối nên người Xen-Tơ mang theo cây đèn lồng tự làm bằng củ cải.
Tất cả những tập tục của người Xen.Tơ đã được người Ái nhỉ Lan đem sang Mỹ quốc trong thời gian di dân. Tại đây họ cũng thấy làm cây đèn lồng bằng trái bí ngô đẹp hơn củ cải và con nít thay vì đi xin thức ăn nay xin bánh kẹo cũng dể hơn người lớn
Rồi dần dần từ chử "All Hallows Eve" người ta gọi thành "Hallows' E'en" và cuối cùng thì trở thành "Halloween". Trẻ con không hóa trang làm cho quỷ dử sợ hãi nữa mà chỉ để làm cho người khác giật mình mà thôi.
*******
Trò Trick for treat: Trong suốt lễ hội Samhain, vị thần Driuds cho rằng người chết sẽ đến lừa con người, gây hoang mang lo sợ và phá hoại con người. Những xác ma đi lại ăn xin và chúng đến nhà nào thì gia chủ phải cung cấp thức ăn cho chúng.
Trò "đớp táo": Khi người Xen-tơ bị người La Mã xâm chiếm, thì theo đó nhiều phong tục của người La mã cũng du nhập vào đất Xen-tơ, trong đó có lề hội thờ nữ thần mùa màng Ponoma, vị thần này thường xuất hiện hoá trang trong giỏ hoa quả. Quả táo là một thứ hoa quả linh thiêng dùng để thờ cúng thần linh, do đó đã xuất hiện nhiều trò chơi liên quan đến loại quả này trong lê hội Samhain.
Lễ hội đèn lồng: Trẻ em ở Ailen thường chơi trò đục khoét củ khoai tây và quả bí đao trong lễ hội Halloween. Người ta tổ chức lễ hội để tưởng nhớ đến Jack, một vị thánh trong truyền thuyết của người Ailen, ông rất thông minh và khôn khéo nhưng lại phạm nhiều tội lỗi cho nên khi chết ông không được lên thiên đàng cũng như không được xuống địa ngục.Và do đó ông phải đi lang thang nhiều nơi tìm kiếm một chỗ trú chân, và hơi ấm duy nhất để sưởi ấm cho ông trong giá lạnh là ngọn nến leo lét trong củ khoai tây thối.
Do truyền thống Halloween được coi là bắt nguồn từ những người ngoại đạo, nên ngày nay nhiều người theo đạo Thiên chúa giáo không tổ chức lễ kỷ niệm ngày này. Một số người theo các giáo phái khác tổ chức kỷ niệm lễ hội này nhưng coi đó là lễ hội mùa màng, lễ hội xá tội hay đêm thánh Halleluja và họ tổ chức kỷ niệm lễ hội tại nhà thờ của giáo phái mình. Lễ hội này mang đến cho trẻ em nhiều trò chơi rất bổ ích và lý thú.
Đèn Bí-Ngô "Jack-O'-Lantern"
Trong ngày Tết Halloween hiện nay, mỗi nhà thường trang-trí cây đèn-lồng làm bằng quả bí- ngô pumpkin. Người ta mua những quả pumpkin về khoét rỗng ruột, đẽo vỏ ngoài thành hình một cái mặt có đủ mắt mũi mồm để khi đốt nến (đèn cầy) bên trong, ánh-sáng có thể tỏa ra giống như cây đèn. Cây đèn làm bằng quả bí pumpkin trong ngày Tết Halloween được gọi là Jack-o'-Lantern. Có nhiều người mua cây đèn Jack-o'-Lantern làm bằng nhựa màu vàng da cam có bán sẵn ở các cửa tiệm.
Ngày xưa ở Anh và Aùi-Nhĩ-Lan, người ta dùng củ cải đỏ, khoai tây, và củ cải tây để làm lồng- đèn trong ngày Tết Halloween. Sau khi phong-tục này được du-nhập vào Bắc-Mỹ, những quả bí-ngô pumpkin mới bắt đầu được sử-dụng làm lồng đèn như hiện nay.
Theo chuyện thần-thoại Aùi-Nhĩ-Lan, Jack-o'-Lantern là biệt-hiệu của một người đàn ông tên là Jack. Anh Jack này khi chết không thể lên thiên-đàng vì lúc còn sống anh là người bần-tiện và bủn- xỉn. Anh ta cũng không thể xuống địa-ngục vì anh ta đã chế-riễu quỉ-sứ ma-vương. Kết-quả là linh-hồn anh chàng Jack phải đi lang-thang trên dương-thế với cái đèn lồng cho đến Ngày Phán Xử (Judgment Day).
Theo sách Tân-Ước (New Testament), Ngày Phán-Xử là ngày tận-cùng của một thời-đại. Theo Gospels và sách Book of Revelation, vào ngày này quả đất và bầu trời ở trong tình-trạng ồn-ào hỗn- độn, người chết trỗi dậy từ những nấm mồ, và Chúa Jesus hiện ra để phán-xử tất cả những người sống cũng như người chết. Trong việc phán-xét hạnh-kiểm của họ, Chúa xem xét những hành-động mà con người đã làm cho nhau, cả điều tốt cũng như điều xấu.
Tục Bói-Toán Bắt Nguồn Từ Tết Halloween
Một vài cách bói-toán để đoán tương-lai đã có ở Âu-Châu từ hàng trăm năm trước đây đều bắt nguồn từ Tết Halloween mà ra. Chẳng hạn những vật như đồng tiền xu, cái nhẫn, và cái đê (cái đê dùng để đeo ở đầu ngón tay trong khi khâu cho kim khỏi đâm vào) được đem bỏ vào bánh nướng hay đồ ăn khác. Người ta tin rằng trong khi ăn, nếu ai ăn nhằm phải cái bánh trong có đồng tiền xu sẽ trở nên giầu sang, gặp cái nhẫn sẽ sớm có vợ hay chồng, và gặp cái đê sẽ ở góa suốt đời.
Ngày nay, ngoài cách bói-toán cổ-truyền trên, người ta còn dùng phương-pháp bói bài Tây hay xem chỉ bàn tay để đoán tương-lai trong Tết Halloween.
Các Tục Lệ Khác Của Ngày Tết Halloween
Tục cắn quả táo ở trong chậu nước có lẽ được bắt đầu ở Anh. Ngày nay người ta còn gắn tiền vào quả táo để tưởng-thưởng thêm cho ai cắn được quả táo. Nhiều người còn tin là vào ngày Tết Halloween, ma-quỉ đi lang-thang khắp nơi trên dương-thế và các mụ phù-thủy cũng họp nhau vào ngày 31 tháng 10 dương lịch. Đối với những người không tin ma-quỉ và phù-thủy, họ vẫn coi những trang- phục có vẽ hình dáng mụ phù-thủy và ma-quỷ là tượng-trưng cho Halloween.
Hai nhân vật thường được nhắc đến trong dịp lễ Halloween - làm cho các em bé và ngay cả một số … người lớn sợ hãi - là những mụ phù thủy có cặp mắt cú vọ và cái mũi diều hâu dài ngoằn, dữ tợn, và những con mèo đen có tiếng kêu ma quái, rùng rợn.
Theo truyền thuyết, các mụ phù thủy tổ chức "mít tinh" một năm hai lần, mỗi khi trời sang mùa, lần đầu vào đêm trước của ngày đầu tháng Năm (the eve of May Day), và lần thứ hai vào đêm trước của ngày Halloween.
Vào hai đêm này, các mụ phù thủy mũi khoằm cưỡi trên cán chổi, cùng đến dự tiệc do ma quỷ tổ chức. Trong đêm này, các mụ phù thủy sẽ nguyền rủa những người không biết cách đề phòng, biến họ thành những đủ thứ loại động vật hay đồ vật, cũng như trù ếm họ bằng đủ mọi lời nguyền độc ác.
Nếu như bạn tò mò, muốn "diện kiến" một mụ phù thủy, vào đêm Halloween, bạn phải mặc quần áo lộn trái và đi thụt lùi suốt đêm; đến nửa đêm, bạn sẽ được một mụ phù thủy "say hi" với bạn.
Mèo là người bạn trung thành của phù thủy. Theo truyền thuyết, phù thủy có thể biến thành mèo. Cũng giống như người Á Đông chúng ta, người Mỹ cũng tin tưởng rằng mèo có thểø bị hồn ma nhập vào, trở thành những con mèo ma.
Mèo đen là đáng sợ nhất. Nếu một con mèo đen chạy ngang qua con đường bạn đang đi, bạn nên quay trở lại, vì nếu bạn đi tiếp, bạn có thể gặp những chuyện xui xẻo hoặc kinh dị.
****
Phong tục ngày Halloween - một cách kể chuyện khác
Halloween là một ngày hội được tổ chức hàng năm, thế nhưng nó được tổ chức để kỷ niệm cái gì và bắt nguồn từ đâu? Ðây có phải là một trò thờ cúng ma quỷ hay là chỉ là những vết tích của nghi lễ cổ xưa ở những người ngoại giáo?
Từ "Halloween" bắt nguồn từ nhà thờ Thiên chúa giáo, là dấu vết còn lại của lễ hội All Hallow Eve (lễ thánh). Ngày 1/11 là ngày lễ thánh của người Thiên chúa giáo để bày tỏ lòng thành trước thánh thần. Nhưng vào thế kỷ thứ 5 trước Công nguyên, ở xứ Xen-tơ (Ailen) mùa hè kết thúc vào ngày 31/10 và ngày hội Halloween được gọi là ngày lễ Samhain (gieo trồng) và ngày này chính thức bắt đầu một năm mới của người Xen-tơ.
Người ta kể lại, vào ngày lễ Samhain linh hồn của những người chết trong năm trước sẽ tìm đến một thể xác khác để bắt đầu cuộc sống mới trong năm tiếp theo. Tuy nhiên đây chỉ là ước vọng của con người vào một cuộc sống khác sau khi chết. Người Xen-tơ tin rằng, trong thời gian lễ hội Samhain thần linh sẽ cho phép người trần và những linh hồn địa ngục có thể hoà đồng.
Tuy nhiên, người sống không muốn linh hồn người chết nhập vào mình và vì thế vào ngày 31/10 dân làng dập tắt lửa trong nhà để làm cho nhà cửa lạnh lẽo và tẻ ngắt. Sau đó họ hoá trang thành ma cà rồng và lặng lẽ đi vòng quanh nhà hàng xóm vẻ hăm doạ để xua đuổi những hồn ma tìm thể xác.
Theo giải thích khác thì người ta cho rằng vào đêm Samhain, người Xen-tơ dập tắt lửa trong nhà đi không phải để xua đuổi những linh hồn người chết mà họ làm như thế để sau đó họ sẽ cùng nhau đi lấy lửa tại nguồn sáng gọi là Druidic, liên tục cháy ở Usinach thuộc miền trung Ailen.
Nhưng nhiều người lại cho rằng, người Xen-tơ dùng tục lệ thiêu sống những ai mà họ cho là đã bị linh hồn người chết nhập vào, để làm bài học cho những linh hồn khác. Mặt khác, theo nhiều bằng chứng lịch sử của người Xen-tơ thì những hiện tượng trên đều là hoang tưởng.
Sau này, người La Mã đã biến những tục lệ trên của người Xen-tơ thành tục lệ của mình. Tuy nhiên, vào thế kỷ thứ nhất trước công nguyên, họ đã bỏ tục lệ hiến người sống và thay vào đó là hiến hình nộm. Theo thời gian, tục lệ này đã mất dần đi và chỉ còn mang tính chất nghi thức. Do người ta không còn tin vào linh hồn nữa, cho nên tục lệ hoá trang thành ma quỷ hay phù thuỷ chỉ còn là hình thức.
Cùng với phong trào di cư để tránh nạn thiếu khoai tây của người Ailen sang Mỹ vào những năm 1840, tục lệ Halloween đã được du nhập vào Mỹ cùng với nhiều trò như lật ngược nhà vệ sinh và tháo cổng ra vào.
Tuy nhiên, ngày hội "nói dối" được cho là bắt nguồn từ một phong tục gọi là tục "cầu hồn" của người Châu Âu ở thế kỷ thứ 9, mà không phải bắt nguồn từ người Xen-tơ. Ngày 2/11 là ngày cầu hồn, vào ngày này người theo đạo Thiên chúa giáo đi từ làng này sang làng khác xin "bánh cầu hồn", đây là những chiếc bánh hình vuông làm từ bánh mỳ và nho Hy lạp. Người đi xin càng nhận được nhiều bánh thì họ càng cầu được nhiều cho những linh hồn đã siêu thoát của người thân của gia chủ. Vào những ngày này, người ta cho rằng linh hồn chưa hoàn toàn siêu thoát và do đó nhờ có lễ cầu hồn họ mới thực sự lên cõi thiên đàng.
Lễ hội đèn lồng bắt nguồn từ tập quán của người Ailen. Theo truyền thuyết kể lại rằng, Jack là một con người nổi tiếng vì nghiện rượu và vì rất thông lanh lợi, anh đã lừa con quỷ Satan trèo lên ngọn cây. Sau đó anh khắc hình một chữ thập lên gốc cây và trói con quỷ ở trên đó. Jack thoả thuận với con quỷ là nếu nó không trêu chọc anh nữa thì anh sẽ thả nó xuống.
Sau khi chết, Jack không được lên thiên đàng bởi vì anh đã phạm nhiều tội lỗi, nhưng anh cũng không được xuống địa ngục bởi vì anh đã lừa con qủy đó. Thay vào đó con quỷ đã đưa cho anh một cục than hồng để Jack thắp sáng đường trong đêm tối giá lạnh. Cục than hồng được đặt trong củ cải thánh để giữ cho nó không bị tắt.
Người Ailen đã dùng những củ cải để thay cho đèn lồng của Jack, nhưng do nạn di cư sang Mỹ người ta phát hiện ra quả bí ngô sáng hơn quả bí đao và do đó sau này đèn lồng ở Mỹ mới được trang trí bằng quả bí ngô có cục than hồng ở trong.
Mặc dù một số tín đồ tội lỗi có theo tục lệ Halloween, nhưng vào ngày này bọn chúng vẫn không ngừng gây tội ác. Ngày hội Halloween không chỉ còn là ngày hội năm mới của người Xen-tơ hay ngày cầu thánh của người Châu Âu nữa. Ngày nay nhiều nhà thờ vào ngày đó vẫn tổ chức tiệc Halloween hoặc tổ chức khắc đèn lồng cho trẻ em,vào ngày đó mọi người cùng nhau đấu tranh vì một thế giới không còn tội lỗi.
